Ochryda – perła Macedonii Północnej.

Macedonia Północna (Północna do nazwy kraju dodano w 2019 roku) jest częścią ogromnej historyczno-geograficznej krainy położonej na Bałkanach. Obejmuje jeszcze część Grecji, Albanii i Bułgarii. Starożytna Macedonia, za panowania Filipa II i jego syna Aleksandra Macedońskiego, była największym europejskim państwem i posiadała ogromne znaczenie polityczne. Jednak jak w kalejdoskopie zmieniały się jej losy, pojawiali się nowi najeźdźcy i władcy. Byli tu Bułgarzy, Grecy, Rzymianie, Słowianie, byli też Turcy osmańscy. Na kilkanaście wieków jej nazwa zniknęła nawet z kart historii, lecz duch macedoński trwał w narodzie cały czas. W XX wieku była częścią Jugosławii, a po jej rozpadzie pojawiła się wreszcie na mapach jako samodzielne państwo, skupiając jedną trzecią dawnych macedońskich ziem. I dlatego dziś znajdziemy tutaj taką niezwykłą mieszankę architektonicznych stylów. Wszystko to zobaczymy zapuszczając się w uliczki najbardziej urokliwego miasta Macedonii Północnej – Ochrydy. Jest tak stare i niezwykłe, że jako jedyne w kraju zostało wpisane na listę UNESCO, razem z opływającym ją jeziorem Ochrydzkim.

Do miasta dotarliśmy wieczorem. Nasz hotel, jako jeden z wielu, znajdował się przy długiej promenadzie, więc po pysznej kolacji odbyliśmy wieczorny spacer wzdłuż jeziora, z widokiem na oświetlone stare miasto leżące na wzgórzu. Wspaniały widok! Rankiem to samo miejsce wyglądało jeszcze wspanialej.

Nad najstarszą częścią miasta widać potężne mury obronne. I tylko mury, bowiem wszystko co w środku zostało zniszczone. A była tam twierdza cara Samuela, potężnego władcy Imperium Bułgarskiego. W Ochrydzie była jego stolica. Zmarł z rozpaczy, gdy jego wojsko poniosło klęskę w bitwie z cesarzem bizantyjskim, a do domu żołnierze wrócili oślepieni (oprócz jednego). Z tego miejsca są na pewno cudne widoki, których jednak nie zdążyłam zobaczyć.

Zwiedzając Ochrydę natkniemy się na ślady budowli greckich i rzymskich. Choćby starożytny grecki teatr, który był świadkiem długiej i bogatej historii świetnego Lychnidos, bo tak miasto wtedy się nazywało. Rzymianie przerobili go na arenę dla gladiatorów. Potem zniknęło, zapewne po jednym  z trzęsień ziemi. Odkopano go dopiero w ubiegłym wielu, stąd budowla jest świetnie zachowana i do dziś służy celom rozrywkowym. Inny starożytny element spotkamy w jednych z zaułków. Kiedy jeden z mieszkańców chciał pobudować dom, odkopał kolejne starożytne ruiny. Dziś ładnie je wyeksponowano i można się zachwycać dawną świetnością miasta. 

Od IX wieku miasto było jednym z najważniejszych ośrodków chrześcijaństwa w Europie oraz centrum słowiańskiej działalności literackiej. To tu właśnie rozpoczął się proces ewangelizacji słowiańskiego Wschodu. Wtedy istniała tu już szkoła piśmiennictwa staro-cerkiewno-słowiańskiego Plaošnik (w randze uniwersytetu) założona przez uczniów Cyryla i Metodego – Klemensa (Klimenta) i Nauma. Stąd dziś spotkamy na terenie miasta wiele ich śladów. Przy promenadzie dumnie stają ich pomniki.

A wśród starych uliczek napotkamy wiele świątyń i kapliczek, które pamiętają tamte czasy. Podobno wtedy było ich 365! Na każdy dzień roku! Pierwsza szkoła piśmiennictwa została założona w kościele klasztornym św. Pantalejmona (IX w.) przez św. Klemensa, który spędził tu trzydzieści lat. W tym średniowiecznym i najstarszym słowiańskim uniwersytecie kształcono przyszłych duchownych i nauczycieli. Podobno uczyło się tutaj 3500 ludzi! To właśnie tu św. Klemens pracował nad uproszczeniem głagolicy i stworzył cyrylicę, która obowiązuje do dziś. Tamta świątynia nie przetrwała zamieniona na meczet w czasach osmańskich, ale ostatnio ją odbudowano. Wokół świątyni trwają prace archeologiczne, podczas których odnaleziono ślady świątyni wczesnochrześcijańskiej i baptysterium oraz doskonale zachowane mozaiki. Tu pochowany jest św. Klemens. Z tego miejsca też są piękne widoki na jezioro i okolicę.

Inną historyczną świątynią w centrum starego miasta jest cerkiew Mądrości Bożej zwana Swieti Sofia z XI wieku, czyli z czasów pierwszego Imperium Bułgarskiego. To jeden z najważniejszych macedońskich zabytków. Pełniła rolę najważniejszej świątyni arcybiskupiej do czasów osmańskich (XV wiek). Dziś już nie odbywają się w niej nabożeństwa, ale możemy tam podziwiać duże ilości doskonale zachowanych fresków. Część została bezpowrotnie zniszczona, bowiem Turcy zamalowali je wapnem tworząc tu meczet. Świątynia, jak i ogród obok niej są bardzo zadbane i przyjemnie się je zwiedza.

W odległości niedługiego spaceru doszukamy się jeszcze jednej macedońskiej perełki. To jedno z najczęściej fotografowanych miejsc na świecie. Chodzi o widowiskowo położoną na skalistym półwyspie i nad brzegiem jeziora Ochrydzkiego cerkiew św. Jana Teologa (XV wiek), tę z pierwszego zdjęcia. Miejsce to uwielbiają szczególnie pary młode biorąc tu ślub, a potem robiąc tu sesję zdjęciową. Moja za bardzo nie wyszła, więc to chyba znak, by do Ochrydy powrócić. Z naszej ostatniej, bałkańskiej wyprawy mojemu mężowi, facetowi oszczędnemu w zachwytach, to miejsce najbardziej przypadło do gustu.

Miasto jest czyste i zadbane, a tam gdzie jest jeszcze coś do naprawienia, to się naprawia. Są muzea, wąskie i wybrukowane uliczki pnące się ku wzgórzu, no i charakterystyczna zabudowa wystających nad ulicę domów. Tak miejscowi obchodzili tureckie prawo płacenia podatków od ilości gruntu. Nawet ochrydzkie lampy uliczne mają ich kształt. Fajna ciekawostka!

W  mieście jest mnóstwo knajpek z pysznym jedzeniem, wiele galerii i sklepów. Szczególnie zwracają uwagę te, które oferują przepiękną biżuterię z pereł. Perły te są niezwykłe, bowiem do ich wyrobu potrzebna jest masa perłowa, która powlekana jest emulsją z łusek endemicznej ryby żyjącej w jeziorze Ochrydzkim. Takie perły kupimy tylko tutaj. Na wystawach sklepowych znajdziemy też inne cudeńka. To przedmioty i biżuteria wykonane misternie ze srebrnych drucików techniką filigranu. Przecudne i nie można się napatrzeć! No i jeszcze pięknie rzeźbione obrazy. Można sprawić sobie naprawdę niezwykłą ochrydzką pamiątkę. 

Kilka godzin spędzonych w tej macedońskiej perełce pobudza tylko apetyt na więcej. Można się zakochać i chce się tu wracać. I zrobię to, gdy tylko nadarzy się okazja!

Miał to być ostatni wpis z naszej wrześniowej wyprawy, ale „nieco” się rozrósł, więc ostatnim wspomnieniem będzie rejs po jeziorze Ochrydzkim. Też mnóstwo wrażeń!