Wycieczka w przeszłość. Kazimierz Biskupi.

O mojej małej ojczyźnie – Kazimierzu Biskupim, kiedyś mieście, dziś dużej wsi leżącej we Wschodniej Wielkopolsce, pisałam już wielokrotnie. Wszystkie wpisy znajdziecie w zakładce bloga MOJA MAŁA OJCZYZNA.

Ponieważ miejscowość ma dziewięćsetletnią historię są tam wpisy o najstarszych obiektach na terenie miejscowości, czyli o kościele farnym św. Marcina, o klasztorze misjonarzy św. Rodziny, o drewnianym kościele św. Izaaka czy o klasztorze ojców kamedułów w Bieniszewie. Są też wpisy o naszych legendach i o innych atrakcjach gminy, ale także te współczesne, które dotyczą bieżących wydarzeń.

Mało wiadomości było natomiast o historii Kazimierza Biskupiego z początku XX wieku i z lat późniejszych. Dziś zatem uzupełnienie, bowiem na FB jest grupa publiczna Kazimierz Biskupi – gmina na starych zdjęciach i mapach, gdzie prezentowane są dawne zdjęcia miejscowości. Mam zgodę administratora grupy na ich wykorzystanie na blogu, wybrałam więc niektóre i zapraszam na wycieczkę w przeszłość naszej miejscowości.

Kazimierz Biskupi lokację miejską otrzymał od księcia Przemysła II w 1287 roku. Jednak na początku XX wieku nie był już miastem, bowiem ukazem carskim zabrano mu prawa w 1870 roku.  Od wtedy był wsią prywatną i miał kilku właścicieli. Przewijają się tu nazwiska hr. Mielżyńskich (m.in. hrabia Maciej Mielżyński, ten od czapki z daszkiem zwanej od jego imienia maciejówką), hr. Mycielskich i szlacheckiego rodu Mańkowskich h. Zaremba. To w 1905 lub w 1906 roku od Ignacego hr. Mielżyńskiego odkupił Stanisław Mańkowski (1876-1937) majątek Kazimierz Biskupi (wtedy jeszcze Kazimierz) podzielony na cztery folwarki: Nieświastów, Kamienica, Słaboludz i Jóźwin.

Ten gruntownie wykształcony w Polsce i za granicą w kierunku rolniczym młodzieniec z wielkopolskiej Brodnicy (rodzina pochodziła z Podola) ożenił się w 1904 roku z Wandą hr. Plater-Zyberk i poszukał tutaj dla siebie i rodziny miejsca do życia. I pewnie dla utytułowanej żony pobudował tu duży klasycystyczny pałac w narodowym stylu polskiego dworu szlacheckiego z kolumnowym gankiem i wysokim łamanym dachem z lukarnami (czyli oczami), do którego wprowadzili się w 1912 roku.

Pałac miał czterdzieści cztery pomieszczenia, w tym sypialnie dla rodziny i gości, dwa salony, kaplicę, bibliotekę, duży hol, jadalnie dla trzydziestu osób, ubieralnie, łazienki, gabinet właściciela, duży strych ze zbiornikami na wodę, kuchnię, zmywalnie naczyń, trzy spiżarnie, stołówkę dla służby, pralnię, szwalnię i kotłownię. Obok pałacu był duży park, ogród, studnia artezyjska, stajnie, prywatna elektrownia i asfaltowy kort tenisowy. Jak widać, był to bardzo nowoczesny jak na ówczesne standardy obiekt.

Dzięki staraniom gospodarza majątek przeszedł wiele pozytywnych i nowoczesnych zmian. Stanisław Mańkowski był też działaczem społecznym i senatorem. W działalność społeczną włączała się również jego żona, choć obowiązków miała wiele, bowiem państwo Mańkowscy dorobili się dziewiątki dzieci. Ich rodzina mieszkała tu do czasów drugiej wojny. Po wojnie mieściła się w nim szkoła.

 

Tragiczny czas dla pałacu nadszedł w 1965 roku, kiedy na tych terenach odkryto pokłady węgla brunatnego. Miejscowość miała zniknąć z map, ale nawet w czasach „jedynie słusznych” byli mądrzy ludzie, którzy postanowili zachować najstarsze kazimierskie budowle, czyli świątynie, ale w odstawkę poszła ta część miejscowości, na której stał pałac. Pozostały po nim tylko zdjęcia. Taki sam pałac, którzy też wznieśli Mańkowscy (Henryk), stoi w Winnej Górze. Będzie stamtąd wpis, bowiem miejsce to odwiedzimy z naszymi seniorami w czerwcu.

 

Oprócz archiwalnych zdjęć kazimierskiego pałacu są jeszcze zdjęcia innych obiektów, czyli naszych świątyń:

- przebudowanego kościoła farnego z romańskimi elementami,

- gotyckiego zespołu klasztornego zbudowanego dla bernardynów, dziś to Seminarium Duchowne Księży Misjonarzy św. Rodziny,

- drewnianego kościółka św. Izaaka z XVII wieku znajdującego się na cmentarzu,

- klasztoru ojców kamedułów  (jednego z dwóch w Polsce), który stoi w Bieniszewskiej Puszczy, kilka kilometrów od Kazimierza Biskupiego.

Znalazłam również zdjęcia studni Łosośki związanej z miejscową legendą o Pięciu Braciach Męczennikach, patronach naszej miejscowości. Studnię rozebrali Niemcy w czasie wojny, a ostatnio dokładnie odtworzono ją w naszym parku.

Na zdjęciach widać też dawne kazimierskie uliczki wraz z zabudową i główny do dziś plac miejscowości – plac Wolności.

Jedno zdjęcie prezentuje początki kopalnianej odkrywki, która zmieniła na zawsze wygląd i krajobraz naszej miejscowości.

Ten post jest nietypowy, ale jednym z celów prowadzenia mojego bloga jest prezentowanie informacji o mojej małej ojczyźnie, tych z przeszłości również. Przygotowując wpis korzystałam również z monografii Dzieje Kazimierza Biskupiego, cz.1 pod redakcją Zbigniewa Chodyły.