Na styku kultur i cywilizacji – Mostar. Bośnia i Hercegowina.

Całe Bałkany to styk wielu kultur i różnorodnych cywilizacji, ale tu w Mostarze, w centrum gospodarczym, politycznym i kulturalnym Hercegowiny widać to najbardziej. I choć stolicą Bośni i Hercegowiny jest Sarajewo (mieszkańcy kraju to Bośniacy), to Mostar posiada największe znaczenie w południowo – zachodniej części tego kraju. Większość obszaru tej bałkańskiej destynacji zajmują góry i jazda po nich dostarcza nam wielu uczuć: od zachwytów nad przepięknymi widokami do palpitacji serca przy wąskich drogach ze stromymi, górskimi zboczami. Ale im bliżej Mostaru, tym zbocza łagodnieją, a pojawiają się bardziej równinne i rolniczo zagospodarowane tereny. Wiele tu pięknych winnic, plantacji tytoniu, poletek z warzywami oraz sadów owocowych, w których uprawiane są ciepłolubne owoce. Sielskie krajobrazy!

Jednak nie zawsze tak było. Bośnia i Hercegowina, a szczególnie Mostar, mają w swej historii również tragiczne chwile. Choćby ostatnia bratobójcza wojna w latach 90-tych ubiegłego wieku, a ślady ogromnych walk i zniszczeń widoczne są w wielu miejscach do dzisiaj. Jakby nieodbudowywane były dla przestrogi! Jednak miasto fascynuje! Mnie zauroczyło, bardzo mocno! Zajrzyjmy więc w jego ciekawe miejsca i sprawdźmy dlaczego? 

Po pierwsze – piękne położenie!

Leży w Kotlinie Mostarskiej, a wokół wznoszą się dość surowe zbocza gór. Przecina je największa rzeka Hercegowiny – szmaragdowa Neretwa, która dzieli miasto na dwie części: bardziej płaską i rozbudowaną na prawym brzegu oraz mniejszą i bardziej stromą na lewym. Ten odcinek rzeki jest najbardziej widowiskowy, bowiem Neretwa płynie tu w głębokim kanionie. A miejsc widokowych, z których można ją podziwiać jest tu wiele. Wrażenia niezapomniane!

Po drugie – pocztówkowe mosty!

Te kamienne cuda architektoniczne przerzucone przez Neretwę pojawiają się na wszystkich pocztówkach i w przewodnikach turystycznych. Są nieodłączną wizytówką Mostaru! Zbudowane zostały wiele wieków temu. I do dziś są perełkami inżynierii i myśli technicznej średniowiecznych budowniczych. I pomyśleć, że najbardziej znany – Stary Most, zbudowany w XVI wieku przez Turków, przetrwał cztery wieki w nienaruszonym stanie, a zburzono go podczas ostatniej wojny bałkańskiej. Miał tak wielkie znaczenie historyczne i narodowe, że mieszkańcy uważali, że umarła wtedy ich dusza. Od dawna znany był bowiem w całej Europie, bo to tędy wędrowały szlaki handlowe na Wschód. Był więc pilnie strzeżony i dla obcych niedostępny. Zresztą miasto wzięło swoją nazwę od pilnujących przeprawy strażników – nazywanych mostari. Szybko więc przystąpiono do oryginalnej odbudowy, która stała się symbolem odrodzenia kraju. I Stary Most, choć nie jest najstarszy, nadal fascynuje swym wyglądem. Dziś zawsze są tu tłumy pragnące uwiecznić na zdjęciach te cuda techniki. Zdjęcia bez turystów… chyba tylko wcześnie rano! 

STARY MOST.

KRZYWY MOST, NAJSTARSZY, PODOBNO BYŁ TESTEM DLA TEGO PIERWSZEGO. 

Po trzecie – ślady kolejnych zdobywców!

Od czasów iliryjskich, słowiańskich i rzymskich, przez średniowieczną kulturę władców-hercogów i sułtanatu osmańskiego, poprzez okres austro-węgierski i współcześniejsze bałkańskie klimaty! Najwięcej pozostawili Turcy, ponieważ miasto przez cztery wieki było ich centrum administracyjnym, handlowymi i rzemieślniczym.  Zarówno jego lewa część, gdzie było skupione ich życie obfituje w różnorodne wiekowe i ciekawe budowle osmańskie, jak bramy, baszty, piękne meczety, urzędy, prywatne domy, hammamy i warsztaty rzemieślnicze, jak i prawa strona miasta ma do zaoferowania mnóstwo zabytkowych i klimatycznych miejsc. Jest czym oczy nacieszyć!

NAJCZĘŚCIEJ ODWIEDZANY DOM TURECKI.

Po czwarte – orientalna uroda! 

Ten orientalny smaczek zostawili miastu Turcy. Większość  zabytków takiej urody skupiona jest przy głównej ulicy – Kujundżiluk, nazwaną tak od licznych niegdyś warsztatów złotniczych (kulundżija). Dziś jest tu również mnóstwo kramów i warsztatów sprzedających wyroby rzemieślnicze, jak miedziane kawiarki, naczynia, kilimy, czy chusty. A między nimi dziesiątki knajpek serwujących lokalne specjały. Spacer kamiennymi, wyślizganymi uliczkami, do którego niezbędne są wygodne buty, dostarcza niesamowitych wrażeń. I to nie dlatego, że trzeba uważać, aby nie skręcić kostek, ale ze względu na klimat i niepowtarzalność tego miejsca. 

Po piąte – religijna mieszanka!

W czasie ostatniej wojny (lata 90-te XX wieku) zniszczono wszystkie świątynie w mieście. Niektóre zostały już odbudowane, w innych trwa to nadal. A ponieważ Bośnia i Hercegowina jest wieloetniczna i żyją tu Boszniacy (jako jedna z grup etnicznych) - muzułmanie, Chorwaci - katolicy i Serbowie - prawosławni, stąd w mieście widać z daleka wiele wież różnych świątyń. Ta mieszanka (okazała się wybuchowa!) stała się przyczyną ostatniej wojny. Choć ognisko zapalne zgasło (chyba pozornie), to chęć dominacji  pozostała, a widać to gołym okiem po ilości budowanych tu meczetów. Choć trzeba przyznać, że robią wrażenie swą egzotyką, wielkością i orientalnym wyglądem. W odbudowie jest też kościół katolicki franciszkanów, a obok świątyni stoi, górująca (!) nad meczetami i kopułami cerkwi, najwyższa wieża w mieście, symboliczna Dzwonnica Pokoju. Można na nią wjechać windą i podziwiać miasto z wysokości 75 metrów! My nie zdążyliśmy, szkoda! 

Po szóste – lokalne smaki i smaczki!

Na pewno zaspokoi wasze podniebienia smak bośniackiej kuchni z kulturowo wymieszanymi przyprawami i smakami. Choćby lokalne ćevapi podane z pitą, cebulą  i ajwarem – pastą warzywną, którą można przywieźć też stamtąd w prezencie. Nam smakowało, a jedzone w takich niepowtarzalnych klimatach – szczególnie! No i te bardzo słodkie słodkości: ciasta pływające w cukrze - baklavy i desery – galaretki, czy puddingi ryżowe. Pyszne i … kaloryczne! Wszystko to można popić domowej roboty rakiją lub winem. Lokalnym smaczkiem zaś dla mnie było to, że ceny podawane są w lokalnej walucie (marki wymienne) oraz w euro (2 marki=1 euro). Tak można było płacić wszędzie, a żeby było ciekawiej, to również w walutach ościennych krajów, a w niektórych miejscach nawet… w polskich złotych. Pewnie nie zawsze przeliczeniowo korzystnie, ale sam fakt, że tak można był interesujący!

Gdyby ktoś miał ochotę na orientalny klimat i smak średniowiecznego miasta, to nie trzeba jechać poza granice Europy, bo znajdziecie to na Bałkanach - w Bośni i Hercegowinie, w Mostarze. To piękne miasto polecam serdecznie każdemu!!!