Spacer z wyobraźnią – "Arkadia" Heleny Radziwiłłowej.

Arkadia to symboliczna i wyidealizowana kraina wiecznej szczęśliwości, spokoju i beztroski. Taką właśnie sentymentalną krainę szczęścia postanowiła zbudować niedaleko swojego pałacu w Nieborowie księżna Helena Radziwiłłowa w drugiej połowie XVIII wieku. Chodzi tu o utworzony przez nią park nazwany Arkadią, położony nad rzeką Skierniewką, w swobodnym i nastrojowym angielskim stylu, który narodził się dopiero co w Anglii. Obowiązywały w nim zasady swobodnych kompozycji ogrodowych oraz tęsknota za nieskrępowaną naturą. Styl ten przeciwstawiał się sztuczności regularnych, barokowych ogrodów francuskich. Była na to moda, więc księżna zapragnęła taki mieć w swoich włościach nie szczędząc sił  (sama się mocna udzielała w tworzeniu jego koncepcji) oraz środków.  

PORTRET HELENY Z PRZEZDZIECKICH RADZIWIŁŁOWEJ (ZDJĘCIE Z INTERNETU).

Księżna przystąpiła do jego realizacji w 1778 roku i kontynuowała swoje prace, udoskonalając go,  aż do swej śmierci 1821 roku. Przy ogrodowej oprawie pracowali najbardziej znani architekci tamtej epoki. Pierwsze budowle powstały przy brzegu spiętrzonego stawu arkadyjskiego. Były to Kaskada i Chata przy Wodospadzie, potem Przybytek Arcykapłana, Świątynia Diany oraz Akwedukt, na którym był przepust dla kaskad spiętrzonej wody wlewającej się do stawu. Wszystko między wytyczonymi alejkami, wśród drzew i ciekawej architektury ogrodowej.

PRZYBYTEK ARCYKAPŁANA

AKWEDUKT

Pod koniec wieku na Wyspie Topolowej zbudowano z marmuru symboliczny Nagrobek z postacią św. Cecylii (tu księżna miała być pochowana), a także wzniesioną z polnych głazów Grotę Sybilli, wiejskie Chatki Filemona i Baucydy oraz Łuk Kamienny, Zakątek Melancholii, Bramę Czasu, a także Dom Murgrabiego i Domek Gotycki. Widać więc, że park formami nawiązywał do antyku, życia wiejskiego, średniowiecza, a nawet egzotyki, czyli miał wszystkie formy parku sentymentalnego. Musiał wyglądać niesamowicie, bo był licznie odwiedzany przez najznamienitsze osoby.

NAGROBEK Z POSTACIĄ ŚW. CECYLII

ŁUK KAMIENNY

DOM MURGRABIEGO

DOMEK GOTYCKI

Na początku XIX wieku w parku sentymentalnym wprowadzono nowe elementy, dzięki którym parki zaczęto nazywać romantycznymi. Pojawiły się więc elementy baśniowości, ludowości, a nawet patriotyzmu. Aby to wprowadzić w Arkadii, park księżnej Heleny musiał zostać rozbudowany na rozległe okoliczne pola. Powstał wtedy Grobowiec Złudzeń, poświęcony zmarłym młodo córkom księżnej, Cyrk Rzymski i Amfiteatr. Nieco później pobudowano Domek Szwajcarski, który krył w sobie baśniowe wnętrza pałacu kryształowego, a umiejscowiono go wśród zabudowań wzorcowej wsi pańszczyźnianej, która przylegała do parku. W Domku Gotyckim księżna urządziła „mieszkanie rycerza”, które poświęciła swojemu synowi, Michałowi Gedeonowi, zasłużonemu generałowi wojsk napoleońskich. To element patriotyczny w tym założeniu parkowym.

SŁUPY ITTARA.

OBELISK ITTARA W CYRKU ANTYCZNYM.

MUR Z HERMAMI.

Helena Radziwiłłowa zgromadziła też tutaj ogromną kolekcję dawnej sztuki: antycznej, zarówno oryginały, jak i kopie, oraz średniowiecznej i renesansowej, którą wyeksponowała w najpiękniejszym obiekcie - Świątyni Diany tworząc w nim jedno z pierwszych muzeów (w czasie naszej wizyty była w remoncie). Dzieła pozyskiwała w różny sposób, kupując je albo nawet kradnąc (!). Część otrzymała w darze od przyjaciółki (!) - carycy Katarzyny. Cóż, robiła wszystko, aby prześcignąć księżną Izabelę Czartoryską z Puław, tę z poprzedniego postu, z którą z dużym powodzeniem konkurowała. 

ŚWIĄTYNIA DIANY (ZDJĘCIE Z INTERNETU).

Różne potem byłe losy Romantycznego Parku w Arkadii. Zaniedbano go, wiele budowli rozebrano, część potem znów złożono, ale jego główny układ pozostał do dzisiaj. Znajdziemy w nim, wśród starych drzew, niektóre ze wspomnianych budowli, które nawet dziś robią wrażenie oraz elementy architektury ogrodowej przy przyrośniętych częściowo alejkach i zarośniętych miejscami trawnikach.

MŁODE PARY BARDZO CHĘTNIE WYBIERAJĄ TO MIEJSCE NA SESJĘ ŚLUBNĄ.

I dlatego zwiedzając park, dziś trochę dziewiczy, warto się wcześniej do tej wizyty przygotować i poczytać jego historię. Albo zwiedzać go z dobrym przewodnikiem, który pobudzi naszą wyobraźnię i pozwoli nam wrócić myślami do parku Heleny Radziwiłłowej, a który jest jedynym takim w kraju. My zwiedzaliśmy go z przewodnikiem, choć i tak moja wyobraźnia nie działała aż tak dobrze. Brakowało mi tutaj dużych tablic z dawnym wyglądem każdej budowli, aby wizyta była pełniejsza. Mogłyby to być kopie obrazów np. Jana Piotra Norblina czy Zygmunta Vogla, którzy chętnie ten temat poruszali w swej malarskiej twórczości. Tak, to byłoby dobre uzupełnienie wizyty w tym ciekawym i niepowtarzalnym miejscu! 

Życzę przyjemnego sentymentalno-romantycznego spaceru po Arkadii Heleny Radziwiłłowej i życzę Wam wytrwałości i zdrówka.

Zobaczcie też Muzeum Majoliki w Nieborowie:
Muzeum Majoliki.