Polskie Ateny, czyli Puławy.

Puławy to niespełna pięćdziesięciotysięczne miasto położone nad Wisłą, gdzieś między Krakowem, Sandomierzem a Warszawą. Dziś pewnie kojarzy nam się najbardziej z przemysłem i działającymi  tu Zakładami Azotowymi. Jednak w XVIII wieku nazywane było Polskimi Atenami, bowiem była tu rezydencja największych niegdyś rodów magnackich, w której tętniło życie kulturalne, a wiele jej obiektów przypominało te z czasów antycznych. I to dla tego zespołu pałacowo-parkowego odwiedza się dziś Puławy. W tym nadwiślańskim mieście byłam trzy lata temu po drodze do Kazimierza Dolnego, Nałęczowa i Kozłówki. 

Opisy tych ostatnich już dawno pojawiły się na blogu, ale z Puławami miałam dylemat. Jakoś nie miałam przekonania do przedstawiania czegoś, co nie wygląda jak antyczne Ateny, a w dodatku przez wieki straciło na urodzie i ważności  i co wydało mi się dość smutnym miejscem. A nie powinnam mieć żadnych wątpliwości, bowiem to miejsce, jak i ludzie w nim przebywający odegrali ogromną i ważną rolę w historii naszego kraju. I to nic, że teraz nie jest tak ładnie, minęło bowiem wiele czasu i wiele zawirowań historycznych, które przygasiły jego dawny blask. Ale piękno tamtej działalności i patriotyzmu pozostało! 

 

A zaczęło się od Lubomirskich, którzy w XVII wieku wznieśli tu swoją letnią rezydencję, potem byli Sieniawscy (takie nazwisko nosiła po ślubie ich córka Elżbieta) i w końcu  Czartoryscy, którym ten ogromny majątek wniosła w wianie z kolei jej córka – Zofia. Wraz z przybyciem książąt Czartoryskich do Puław rozpoczął się okres największej świetności tego miejsca. To syn Zofii – Adam Kazimierz (komendant Szkoły Rycerskiej) ożeniony z bogatą Izabelą Flemming odrestaurował i rozbudował pałac oraz ogród. I od połowy XVIII wieku, do upadku Powstania Listopadowego było tu centrum życia politycznego, kulturalnego i artystycznego i złoty wiek panowania Familii, jak nazywano rodzinę Czartoryskich. Wszystko skończyło się po upadku Powstania Listopadowego, za którego popieranie i udział w nim  Rosjanie skonfiskowali im majątek. 

Dziś można tu podziwiać ogromny, odbudowywany i przebudowywany wielokrotnie neoklasycystyczny pałac, do którego prowadzi długi podjazd obsadzony lipowymi drzewami. Na dziedzińcu jest duża sadzawka z wodą, a okalają ją ładne dywany kwiatowe i stare drzewa. Między nimi dumnie spacerują pawie, jak za dawnych czasów. Szkoda tylko, że ich odchody nie są na bieżąco sprzątane, bo wizyta pozostawia niesmak. W części pałacu mieści się muzeum niezwykłej klasy pamiątek związanych z historią Polski, które gromadziła już księżna Izabela Czartoryska. Bo to ona utworzyła w ogrodach przypałacowych, w Świątyni Sybilli, pierwsze w Polsce muzeum pamiątek narodowych. Pozostało ich tutaj niewiele, większość została rozgrabiona, część znajduje się w innych muzeach, np. w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. 

Ciekawie usytuowany jest 30-hektarowy przypałacowy park krajobrazowy wykorzystujący naturalne walory otoczenia, bowiem założono go na wysokiej skarpie obniżającej się w stronę Łachy Wiślanej. Na dole są wytyczone alejki, a spacer można zacząć od drugiej jego strony, od Pałacu Marynki. Jest to ciekawy obiekt wsparty na doryckich kolumnach i z ozdobnym zwieńczeniem. Kiedyś musiał prezentować się niesamowicie! Zbudowany został dla Marynki - córki Izabeli. Obecnie znajduje się w nim ośrodek badawczy Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa współpracujący z Zakładami Azotowymi. 

Spacerując alejkami zobaczyć można jeszcze pozostałości architektury ogrodowej: pomniki, sarkofagi, mostki, ławeczki, a wśród starego drzewostanu w różnych częściach parku zachowały się piękne budowle: Domek Gotycki, Grecki, Żółty i położona na górze skarpy Świątynia Sybilli, która wygląda niesamowicie z dolnych jego części. W Domku Greckim księżna Izabela gromadziła niezwykłe zbiory sztuki spoza kraju. Były tu pamiątki starożytne i te po wielkich pisarzach oraz arcydzieła malarstwa, jak choćby Dama z gronostajem Leonarda da Vinci czy zaginiony Portret młodzieńca Rafaela. Ten pierwszy podziwiałam w Muzeum Czartoryskich w Krakowie parę lat temu. Niezwykłe przeżycie! 

DOMEK GOTYCKI

DOMEK GOTYCKI.

Świątynia Sybilli ma kształt rotundy otoczonej kolumnami i została zbudowana na kształt antycznej świątyni. To tutaj w 1801 roku Izabela otworzyła pierwsze muzeum gromadzące pamiątki rodzinne oraz te po wielkich Polakach. Na świątyni pozostał napis PRZESZŁOŚĆ-PRZYSZŁOŚCI, zgodnie z przesłaniem księżnej, które miało na celu przypominanie wielkiej chwały naszego narodu, co było szczególnie ważne w czasie rozbiorów. Odwiedziny w tym muzeum były niesamowitą lekcją, w której podziwiano przedmioty o niezwykłej urodzie i unikalności. A piękno to kontemplowano w niesamowitym otoczeniu cudnej przyrody. 

ŚWIĄTYNIA SYBILLI WIDZIANA Z DOŁU SKARPY.

ŚWIĄTYNIA SYBILLI. 

Kawałek dalej są fantastycznie poprowadzone spiralne schody tarasowe prowadzące z góry w dół skarpy wiślanej. Wchodzimy nimi na tyły pałacu, który z tej strony też wygląda okazale. Podziwiali go również najznakomitsi ludzi tamtej epoki, bowiem przybywali gromadnie do tej oazy kultury i piękna. 

CIEKAWE SPIRALNE SCHODY W GÓRĘ PO SKARPIE.

PAŁAC OD STRONY PARKU. 

To tak w skrócie o Muzeum Czartoryskich w Puławach. Zachęcam Was do jego odwiedzenia mając na uwadze obiekty i pamiątki, które tu pozostały, ale przede wszystkim dla wielkiej rangi, jakie miało i ma to miejsce w naszej historii. Ojczyzno! Nie mogłam cię obronić, niech cię przynajmniej uwiecznię – to słowa Izabeli Czartoryskiej! Dziękuję jej za nie!